Polecamy:
Pierwsza wzmianka historyczna o Wieńcu pochodzi z 1252 roku. Stanowił on już wówczas własność biskupów włocławskich i należał do nich aż do rozbiorów Polski. Im też zawdzięczamy utworzenie parafii i fundację kościoła pw. św. Mikołaja, co najmniej w XIII w. Ten pierwszy kościół w Wieńcu został spalony w 1329 roku przez Krzyżaków w ramach zemsty na biskupie włocławskim Macieju Gołańczewskim. Na miejscu spalonego wzniesiono nowy, także drewniany, który padł ofiarą płomieni w 1511 roku, podobnie jak następny, który spłonął wraz z zabudowaniami plebańskimi w 1560 roku. Nowa, czwarta już z kolei świątynia została konsekrowana przez biskupa Stanisława Karnkowskiego w 1573 lub 1575 roku. Przetrwała ona do początku XVIII wieku. Nienadającą się już wówczas do remontu świątynię zastąpiła nowa, wybudowana w 1728 roku, a konsekrowana w 1763 roku. Przetrwała ona do drugiej połowy XIX w., kiedy jej miejsce zajął kościół murowany z cegły palonej. Został on wzniesiony w latach 1880-1882 staraniem proboszcza ks. Karola Zielińskiego i parafian z dużą pomocą ówczesnych właścicieli Wieńca Stanisława Leopolda i Leopolda Juliana Kronenbergów. Autorem projektu był Artur Goebel, który projektował także pałac Kronenbergów i kaplicę na cmentarzu. Kościół ten podczas konsekracji w 1895 roku otrzymał podwójne wezwanie św. Mikołaja i św. Stanisława Kostki.
Niestety padł on ofiarą barbarzyństwa niemieckiego w czasie II wojny światowej. Wieniec pod okupacją niemiecką znalazł się w „Kraju Warty”, terytorium anektowanym do III Rzeszy. W ramach działań przeciwko polskości i Kościołowi oraz zemsty za zacięte walki prowadzone w okolicach Wieńca przez Wojsko Polskie w 1939 roku, Niemcy wysadzili wieniecką świątynię w powietrze 4 marca 1941 roku. Gruzu ze zniszczonego kościoła użyto do utwardzenia drogi do Włocławka oraz grobli we wsi Korabniki nad Wisłą (parafianie, nie chcąc go deptać, chodzili rowem). Dowódca poznańskiej SS w raporcie z 28 października 1941 r., podsumowując akcję w wyniku której na terenie „Kraju Warty” aresztowano, rozstrzelano bądź też wysiedlono około 90% duchownych, a na blisko 1700 kościołów i kaplic zamknięto lub zniszczono ich prawie 1300, napisał, że było to „uderzenie w ostateczną podstawę polskiego poczucia wspólnoty i ducha oporu”.
Po wojnie przez dłuższy czas jako kościół parafialny służyła kaplica na cmentarzu. Dopiero po odwilży październikowej 1956 roku udało się ówczesnemu proboszczowi ks. Romanowi Jałocho uzyskać od rządów komunistycznych pozwolenie na budowę kościoła na zarysie fundamentów zniszczonej przez niemieckich okupantów świątyni. Ks. Roman Jałocho (1906-1979) przybył do diecezji włocławskiej z Wołynia, gdzie przed wojną pobudował i konsekrował kościół w Białozórce (pow. Krzemieniec). W Wieńcu ponownie stanął przed misją budowy świątyni. 11 maja 1958 roku wmurowano kamień węgielny, a pasterka 1964 roku była pierwszą mszą parafialną celebrowaną w nowym domu Bożym. Kościół, jak zapisano w kronice parafialnej, został wzniesiony „dzięki olbrzymiemu wkładowi pracy parafian i księdza proboszcza, który przez ofiarną pracę fizyczną, troskę i przeznaczenie wszystkich swych dochodów osobistych na budowę, był natchnieniem całej parafii”. Biskup Antoni Pawłowski wizytując parafię w 1962 roku pobłogosławił mury nowej świątyni i zmienił jej wezwanie oraz parafii na Przemienienia Pańskiego. Na konsekrację kościoła trzeba było czekać aż do zbudowania stałego ołtarza, tak jak tego wymagają przepisy liturgiczne. Granitowy ołtarz i ambona oraz posadzka w prezbiterium zostały ufundowane ze spadku po pochodzącym z parafii śp. ks. Bogumile Lewandowskim (+ 2001). Uroczysta konsekracja kościoła miała miejsce 5 września 2004 r.
Obecna świątynia i jej wyposażenie
Autorem projektu kościoła jest inż. arch. Lucjan Jezierski z Włocławka. Kościół jest murowany, oszkarpowany, wewnątrz ściany pokryte tynkiem bez malowideł ściennych, korpus jednonawowy, dachy dwuspadowe, kryte blachą, na wieży dach namiotowy. Do budowy wykorzystana została cegła rozbiórkowa m.in. ze Szczecina, Gorzowa Wielkopolskiego, Kcyni i Wrocławia. Główne drzwi kościoła pochodzą z włocławskiej katedry. Otwory okienne sukcesywnie wypełniane są witrażami projektowanymi i wykonywanymi w pracowni Elżbiety i Bartosza Bednarskich w Rypinie. Witraże opowiadają historię tych, którzy przychodzą na liturgię do kościoła, aby jak uczniowie z Jezusem na Górze Przemienienia doświadczyć umocnienia wiary i ze Słowem Bożym powrócić do codziennego życia z misją czynienia uczniów Jezusowi.
Najbardziej znaczący element wyposażenia świątyni stanowi neogotycki ołtarz główny z 1900 roku wraz z tabernakulum oraz drewnianymi rzeźbami świętych dziewic męczennic: Katarzyny Aleksandryjskiej, Małgorzaty, Cecylii i Łucji, pochodzący z kaplicy świętej Barbary we włocławskiej katedrze. Ofiarował go w 1967 roku do wienieckiego kościoła bp Antoni Pawłowski. W centrum umieszczony jest obraz Przemienienia Pańskiego, który do 1941 roku znajdował się w ołtarzu bocznym, a następnie przechowywany był w kaplicy cmentarnej. Po obu stronach prezbiterium stoją aedicule z rzeźbami św. Agnieszki i św. Agaty, będące pierwotnie częściami ołtarza głównego. Rzemiosło artystyczne o dużej wartości reprezentują także dwa dębowe neorenesansowe konfesjonały z końca XIX w. pochodzące ze starego kościoła w Ciechocinku.
Z przedwojennego wyposażenia świątyni ocalał datowany na 1885 rok obraz świętego Mikołaja – pierwszego patrona parafii, płaskorzeźba Ostatniej Wieczerzy z XVIII wieku, uznawana za najcenniejszy zabytek, choć nie wpisana do rejestru oraz obrazy stacji Drogi Krzyżowej (wszystkie odnowione w ostatnich latach, niektóre były zupełnie przemalowane po wojnie). Prawdopodobnie także wyposażenie wcześniejszego XVIII-wiecznego kościoła stanowiły rzeźby dwóch świętych biskupów, zapewne św. Wojciecha i św. Stanisława oraz Matki Bożej i św. Józefa. Wykazują one cechy późnobarokowe, a zróżnicowanie warsztatowe wskazuje na ich odmienne datowanie: odpowiednio koniec XVIII i początek XIX wieku. Na uwagę zasługuje również odnowiona rzeźba św. Jacka oraz pochodząca z feretronu figura św. Antoniego.
Na ścianie prezbiterium wisi obraz św. Józefa, znajdujący się przed wojną w głównym ołtarzu, zabrany z kościoła przed jego wysadzeniem przez Niemców i zwrócony do parafii w 2006 roku.
W prezbiterium stoją używane w procesji feretrony z obrazem dwustronnym na blasze miedzianej Matki Bożej Częstochowskiej i Świętej Rodziny, z obrazami na płótnie Anioła Stróża i św. Izydora Oracza z kościołem w Wieńcu w tle oraz z figurami Ecce Homo i Matki Bożej Skępskiej.
Z pożogi wojennej ocalała także srebrna, rokokowa, trybowana sukienka pokryta gęstym ornamentem roncaille z 1762 roku, natomiast zniszczeniu uległ obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, który ona zdobiła. W 1956 roku malarz Jan Stępień jako dekorację z okazji Jasnogórskich Ślubów Narodu domalował do sukienki umieszczonej na płycie pilśniowej oblicza Matki Bożej Częstochowskiej i Pana Jezusa. Obok tak powstałego wyjątkowego wizerunku Maryi umieszczony jest wykonany przez Mariusza Drapikowskiego relikwiarz z płytką krwi Błogosławionego Stefana Wyszyńskiego.
Proboszczowie i administratorzy parafii od pocz. XX w.: ks. Stanisław Chodyński (1882-1919), ks. Stanisław Maniewski (1919-1926), ks. Teodor Suck (1926-1936), ks. Stanisław Nowicki (1936-1939), ks. Józef Kuczmański (1939-1940, admin. tymcz.), ks. Stanisław Gemel (1945, admin. tymcz.), ks. Roman Jałocho (1945-1979), ks. Jerzy Etynkowski (1979-2012), ks. Witold Dorsz (od 2012).
Z parafii pochodzą: + ks. Bogumił Lewandowski (w. 1958, zm. 2001); + Józefa (s. Bonifacja) Kozicka ZSNM (p.z. 1936).
Archiwum parafialne: księgi metrykalne – urodz., zaśl. i zm. od 1945.
Archiwalia parafialne w Archiwum Diecezji Włocławskiej: ABKP Wiz. 2(24); Wiz. 13(74); Wiz. 14(75); Wiz. 15(76); Wiz. 19(80); Wiz. 27(85); Wiz. 39(89); Wiz. 50; Wiz. 63; Wiz. 68; Wiz. 72; Wiz. 78(385) • ABKKal Wiz. 3(386) • AKDWł par. 221(1920-1938) • M. ochrzcz.: 1690-1699, 1739-1756; 1776-1800; 1800- 1822; 1808-1815; 1826-1840; 1841-1857; 1858-1866; 1866-1875; 1868-1873; 1873-1875; 1905-1912, 1914-1928; 1930; 1932-1937; 1940-1941 • M. zaśl.: 1762-1809; 1808-1826; 1816-1822; 1826-1853; 1853-1859; 1859-1874; 1868-1875; 1918; 1921-1929 • M. zm.: 1777- 1822; 1808-1816; 1816-1822; 1826-1845; 1846-1861; 1862-2875; 1868-1874; 1909-1929; 1937-1942 • M. ochrzcz., zaśl. i zm.: 1690-1808; 1702-1877; 1738-1760; 1823; 1824; 1825-1826.
BIBLIOGRAFIA: SGKP, XIII, s. 372-373 ■ KZSP, XI, z. 18, s. 178-181 • Librowski: Inwentarz, II, s. 62, 249 • MHDV, XVII, s. 114-115, XX, s. 139-142, XXII, s. 63-65, 177, XXIII, s. 57, 121, 132- 138 • Kujawski: Repertorium, cz. 1, s. 131; cz. 2, z. 1, s. 153-154, 191, 218 • RWł 1874, s. 43 • Borucki, s. 248-249 • W. Kujawski: Wieniec, ŁB 1986, nr 18, s. 8 • [S. Chodyński]: Konsekracja kościoła w Wieńcu, „Przegl. Katol.” 33(1895) s. 694-696 • KDW 4(1910) s. 285-286 • Librowski: Materiały, 39(1979) s. 343-346 • Straty włocł., s. 104 • B. Lewandowski: Wieniec – odbudowa świątyni, KDW 43(1960) s. 281-283 • B. Lewandowski: Poświęcenie nowej świątyni parafialnej w Wieńcu, KDW 45(1962) s. 262-264.
